ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΔΙΑΛΕΚΤΟΣ

Άννα Φραγκουδάκη
καθηγήτρια κοινωνιολογίας, Πανεπιστήμιο Αθηνών

Κινδυνεύει η κυπριακή ελληνική

Τα Νέα, 11.2.2012

Ο πλούτος από τη μακρά ιστορία της ελληνικής γλώσσας περιλαμβάνει και την κυπριακή ελληνική. Καθώς εξελίχθηκε σε συνθήκες διαφορετικές στο πέρασμα των αιώνων, έχει σήμερα η κυπριακή, σε σχέση με τη ρυθμισμένη από τον Μανόλη Τριανταφυλλίδη ελλαδική ελληνική, πολλές ιδιαιτερότητες στη φωνολογία, τη σύνταξη και το λεξιλόγιο. Είναι άλλη ελληνική. Αυτός ο γλωσσικός πλούτος κινδυνεύει να χαθεί. Στην Κύπρο συστηματικά χρησιμοποιείται σε όλες τις μορφές επίσημου λόγου η «καλαμαράδικη», σε αυτήν μιλάει και γράφει το κυπριακό κράτος, όπως και όλοι οι θεσμοί, οι επιστήμες, τα ΜΜΕ, τα σχολεία.
# Αίτιο των παραπάνω είναι ο υποβιβασμός της κυπριακής ελληνικής σε ιδίωμα ή διάλεκτο, αντί γλώσσα, αντίληψη που μόνο γλωσσική αποπτώχευση θα αποφέρει, αν τελικά καταφέρει να εξαφανίσει την κυπριακή. Η υποτίμηση έχει αίτια αμιγώς κοινωνικά. Κατά τις γλωσσικές επιστήμες, είναι εξίσου σωστή - πλούσια - ωραία κ.ο.κ. η ελληνική γλώσσα και των δύο κρατών. Και όμως η παραμικρή απόπειρα αναγνώρισης, ώστε να μη χαθεί η κυπριακή ελληνική, συναντάει έντονη πολεμική.
# Σάλο προκάλεσε πρόσφατα το νέο αναλυτικό πρόγραμμα για τη διδασκαλία της γλώσσας επειδή εισάγει μερικά κείμενα στην κυπριακή ελληνική, πράγμα που πολλοί θεωρούν εθνικά επιζήμιο. Ακόμα και ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου κατακρίνει σε εγκύκλιο την «προσπάθεια ώστε το γλωσσικό ιδίωμά μας να παρουσιαστεί ως Κυπριακή γλώσσα», πράγμα που ονομάζει «αποκοπή της παιδείας της Κύπρου από τον Ελληνισμό». Ποια σχέση έχει όμως με την εθνική ιδεολογία η υποτίμησης της γλώσσας;
# Είναι δυνατό με την ιστορία που έχουν να θεωρείται τόσο ανίσχυρη η ελληνικότητα των Ελληνοκυπρίων; Αλλιώς πώς είναι δυνατό να αποκαλείται εθνικά βλαβερή η ελληνική τους γλώσσα; Αν δεν ήταν η ελληνικότητα αντιληπτή σαν ανίσχυρη, γιατί να θεωρούν ότι κινδυνεύει από το ισότιμο κύρος της κυπριακής ελληνικής με την ελλαδική; Γιατί τίθεται καν θέμα ελληνικότητας σε σχέση με τη γλώσσα, εφόσον είναι γλώσσα ελληνική; Σε τι ωφελεί την ελληνικότητα της ταυτότητας η υποτίμηση της δικής της ελληνικής γλώσσας; Γιατί κάνουν τα «καλαμαράδικα» ελληνικότερη την ελληνοκυπριακή ταυτότητα;