Εκδόθηκε πρόσφατα, με επιμέλεια του Λευτέρη Παπαλεοντίου, η καλαίσθητη μονογραφική ανθολογία «Βασίλης Μιχαηλίδης: Επιλεγμένα ποιήματα» (Μικροφιλολογικά 2013, σελ. 315). Στη χρηστική αυτή έκδοση ανθολογούνται τριάντα πέντε ποιήματα, από τα οποία τα είκοσι είναι ιδιωματικά, τα έντεκα μη ιδιωματικά, ενώ τα υπόλοιπα τέσσερα είναι γραμμένα σε «μικτή» γλώσσα. Για την τελική κατάταξη των ποιημάτων, έχουν ληφθεί υπόψη, αφενός, αξιολογικά κριτήρια του επιμελητή και, αφετέρου, οι κατευθύνσεις της γλώσσας και η θεματική τους.
Προκειμένου να σταθμίσουμε σωστά τη σημασία της παραπάνω έκδοσης, θα πρέπει λάβουμε υπόψη την εκδοτική τύχη του ποιητικού έργου του Β. Μιχαηλίδη. Φυσικά, ο περιορισμένος χώρος δεν μας επιτρέπει να αναφερθούμε στις προηγούμενες («συγκεντρωτικές» ή μερικές) εκδοτικές προσπάθειες, στις οποίες εντοπίζει κανείς πληθώρα λαθών (παραλείψεις ή συμφυρμούς στίχων, παραναγνώσεις, ασύγγνωστες αποκαταστάσεις ή διορθώσεις, αβασάνιστες εικασίες κτλ.). Ούτε προσφέρεται να υπενθυμίσουμε ότι η ποίηση του Β. Μιχαηλίδη δεν αντιμετωπίστηκε με τη δέουσα σοβαρότητα από νεότερους μελετητές, ύστερα από τη θεμελιώδη μονογραφία του Γιάννη Κατσούρη (1987). Αν και δεν παραγνωρίζουμε ορισμένες φιλότιμες εκδοτικές προσπάθειες που έχουν γίνει από την εποχή του Αντώνη Ιντιάνου ώς τις πιο πρόσφατες εργασίες του Κώστα Βασιλείου, θα λέγαμε ότι η εκδοτική πρόταση του Λ. Παπαλεοντίου είναι καλοδεχούμενη, αφού αξιοποιούνται για πρώτη φορά όχι μόνο οι δύο ποιητικές συλλογές του Β. Μιχαηλίδη αλλά και οι πρώτες δημοσιεύσεις ποιημάτων του ή και η ιδιόχειρη μορφή τους, γεγονός που συμβάλλει στο να αντιμετωπιστούν πολλά προβλήματα.
Τα ανθολογημένα ποιήματα καλύπτουν μόνο το ένα τρίτο της πρόσφατης έκδοσης (εκτείνονται στις σσ. 71-180), και αυτό γιατί προτάσσονται ή επιτάσσονται διάφορες άλλες ενότητες, που συμβάλλουν στην πληρέστερη ανάγνωση της ποίησης του Β. Μιχαηλίδη. Στην εκτενή Εισαγωγή (σσ. 9-70) παρουσιάζονται, μεταξύ άλλων, οι βασικοί άξονες των επιλεγμένων (πατριωτικών, ερωτικών και σατιρικών) ποιημάτων και εξετάζονται με βιβλιογραφική πληρότητα βασικά πρότυπα του Β. Μιχαηλίδη. Στις «Πρώτες δημοσιεύσεις - σχόλια» (σσ. 181-192) δίνονται ενδιαφέρουσες πληροφορίες για ζητήματα χρονολόγησης, πατρότητας, εκδοτικής κτλ. Στις «Κριτικές για τον Β. Μιχαηλίδη» (σσ. 193-253) στεγάζονται πολλές δημοσιευμένες ή και αδημοσίευτες μαρτυρίες (σχόλια, αναφορές, ποιήματα, αποσπασματικές μελέτες και επιστολές της περιόδου 1881-1960), που συμβάλλουν στη γνωριμία μας με το πρόσωπο του ποιητή και με την υποδοχή του έργου του. Στο «Χρονολόγιο» (σσ. 255-288) αποτυπώνεται με ενάργεια, και μέσα από πληθώρα νέων στοιχείων, το εργο-βιογραφικό πορτρέτο του κύπριου ποιητή. Στις «Πηγές - Βιβλιογραφία» (σσ. 289-299) καταγράφονται παλιότερες και πιο πρόσφατες δημοσιεύσεις για τον Β. Μιχαηλίδη. Τέλος, στο «Γλωσσάρι» (σσ. 301-315) ετυμολογούνται και ερμηνεύονται εκατοντάδες λέξεις του κυπριακού ιδιώματος.
Κλείνοντας τη σύντομη αυτή παρουσίαση, ας αναφερθεί ότι η έκδοση ιδιωματικών ή άλλων ποιημάτων του Β. Μιχαηλίδη δεν είναι εύκολη υπόθεση. Δεν αρκεί να αναπαράγει κανείς αβασάνιστα παλιότερες εκδόσεις, στις οποίες έχουν παρεισφρήσει πολλά λάθη. Όσο μπορούμε να κρίνουμε, η εκδοτική πρόταση του Λ. Παπαλεοντίου προωθεί την έρευνα γύρω από το πρόσωπο και το έργο του κορυφαίου κύπριου ποιητή. Μακάρι η εργασία αυτή να αξιοποιηθεί περαιτέρω από νεότερους μελετητές, ώστε να εκπονηθούν πιο συστηματικές μελέτες για βασικές πτυχές της ποίησης και της ποιητικής του Β. Μιχαηλίδη, αλλά και για να φτάσουμε σε μια κριτική έκδοση των Ευρισκομένων του.
Κυριάκος Ιωάννου
Προκειμένου να σταθμίσουμε σωστά τη σημασία της παραπάνω έκδοσης, θα πρέπει λάβουμε υπόψη την εκδοτική τύχη του ποιητικού έργου του Β. Μιχαηλίδη. Φυσικά, ο περιορισμένος χώρος δεν μας επιτρέπει να αναφερθούμε στις προηγούμενες («συγκεντρωτικές» ή μερικές) εκδοτικές προσπάθειες, στις οποίες εντοπίζει κανείς πληθώρα λαθών (παραλείψεις ή συμφυρμούς στίχων, παραναγνώσεις, ασύγγνωστες αποκαταστάσεις ή διορθώσεις, αβασάνιστες εικασίες κτλ.). Ούτε προσφέρεται να υπενθυμίσουμε ότι η ποίηση του Β. Μιχαηλίδη δεν αντιμετωπίστηκε με τη δέουσα σοβαρότητα από νεότερους μελετητές, ύστερα από τη θεμελιώδη μονογραφία του Γιάννη Κατσούρη (1987). Αν και δεν παραγνωρίζουμε ορισμένες φιλότιμες εκδοτικές προσπάθειες που έχουν γίνει από την εποχή του Αντώνη Ιντιάνου ώς τις πιο πρόσφατες εργασίες του Κώστα Βασιλείου, θα λέγαμε ότι η εκδοτική πρόταση του Λ. Παπαλεοντίου είναι καλοδεχούμενη, αφού αξιοποιούνται για πρώτη φορά όχι μόνο οι δύο ποιητικές συλλογές του Β. Μιχαηλίδη αλλά και οι πρώτες δημοσιεύσεις ποιημάτων του ή και η ιδιόχειρη μορφή τους, γεγονός που συμβάλλει στο να αντιμετωπιστούν πολλά προβλήματα.
Τα ανθολογημένα ποιήματα καλύπτουν μόνο το ένα τρίτο της πρόσφατης έκδοσης (εκτείνονται στις σσ. 71-180), και αυτό γιατί προτάσσονται ή επιτάσσονται διάφορες άλλες ενότητες, που συμβάλλουν στην πληρέστερη ανάγνωση της ποίησης του Β. Μιχαηλίδη. Στην εκτενή Εισαγωγή (σσ. 9-70) παρουσιάζονται, μεταξύ άλλων, οι βασικοί άξονες των επιλεγμένων (πατριωτικών, ερωτικών και σατιρικών) ποιημάτων και εξετάζονται με βιβλιογραφική πληρότητα βασικά πρότυπα του Β. Μιχαηλίδη. Στις «Πρώτες δημοσιεύσεις - σχόλια» (σσ. 181-192) δίνονται ενδιαφέρουσες πληροφορίες για ζητήματα χρονολόγησης, πατρότητας, εκδοτικής κτλ. Στις «Κριτικές για τον Β. Μιχαηλίδη» (σσ. 193-253) στεγάζονται πολλές δημοσιευμένες ή και αδημοσίευτες μαρτυρίες (σχόλια, αναφορές, ποιήματα, αποσπασματικές μελέτες και επιστολές της περιόδου 1881-1960), που συμβάλλουν στη γνωριμία μας με το πρόσωπο του ποιητή και με την υποδοχή του έργου του. Στο «Χρονολόγιο» (σσ. 255-288) αποτυπώνεται με ενάργεια, και μέσα από πληθώρα νέων στοιχείων, το εργο-βιογραφικό πορτρέτο του κύπριου ποιητή. Στις «Πηγές - Βιβλιογραφία» (σσ. 289-299) καταγράφονται παλιότερες και πιο πρόσφατες δημοσιεύσεις για τον Β. Μιχαηλίδη. Τέλος, στο «Γλωσσάρι» (σσ. 301-315) ετυμολογούνται και ερμηνεύονται εκατοντάδες λέξεις του κυπριακού ιδιώματος.
Κλείνοντας τη σύντομη αυτή παρουσίαση, ας αναφερθεί ότι η έκδοση ιδιωματικών ή άλλων ποιημάτων του Β. Μιχαηλίδη δεν είναι εύκολη υπόθεση. Δεν αρκεί να αναπαράγει κανείς αβασάνιστα παλιότερες εκδόσεις, στις οποίες έχουν παρεισφρήσει πολλά λάθη. Όσο μπορούμε να κρίνουμε, η εκδοτική πρόταση του Λ. Παπαλεοντίου προωθεί την έρευνα γύρω από το πρόσωπο και το έργο του κορυφαίου κύπριου ποιητή. Μακάρι η εργασία αυτή να αξιοποιηθεί περαιτέρω από νεότερους μελετητές, ώστε να εκπονηθούν πιο συστηματικές μελέτες για βασικές πτυχές της ποίησης και της ποιητικής του Β. Μιχαηλίδη, αλλά και για να φτάσουμε σε μια κριτική έκδοση των Ευρισκομένων του.
Κυριάκος Ιωάννου
